Beloofd = Beloofd
Twee keer een blog per maand heb ik jullie beloofd. Vorige week mijn laatste blog en de maand is bijna om. Soms gaat het schrijven bijna vanzelf en soms heb ik er ook even geen tijd voor, althans maak ik er geen tijd voor. Maar dan is het altijd handig om wat onderwerpen en thema’s achter de hand te hebben. Ik wil jullie deze keer meenemen in wie is die Zweed? Wat voor typische dingen kent Zweden? We wonen nu 3,5 maand in Zweden en hebben dus nog niet alle typische dingen meegemaakt. Met dat ik dit nu schrijf heb ik toch zeker 3x de maanden geteld dat we in Zweden wonen. Ik dacht echt dat ik me een maand vergiste. Nog maar 3,5 maand en dan komt bij mij meteen de gedachte naar boven: ‘Wat hebben we al veel gedaan”. Nu dwaal ik af….. terug naar typisch Zweden. Ja, er komt nog een tweede blog over typisch Zweedse feestdagen, eten en eetgewoontes. Ik realiseer mij dat ik mogelijk veel reactie krijg van de Zweedse volgers. Kom maar op! Misschien ook een keer een blog over typisch Nederlands. Nederlanders kom maar met je input!
De zweden
Het typische beeld dat men van Zweden heeft, is dat er veel blonde mensen wonen. Nou, dat klopt! Maar daarnaast zijn er ook veel mensen met donker haar. Wist je dat inmiddels maar liefst 15% van de Zweedse bevolking in het buitenland is geboren? Zweden dragen heel erg veel zwart, en als het niet zwart is dan grijstinten of wit. Zowel jonge als oude Zweden spreken erg goed Engels. De mensen zijn in eerste instantie wat terughoudend, maar wanneer je eenmaal contact hebt gemaakt dan zijn ze erg vriendelijk en beleeft. Ze wachten netjes achter elkaar, duwen niet en dringen ook zeker niet voor. De rijen voor voorzieningen zijn hier langer dan in Nederland en de mensen zijn ook geduldiger. Zweedse mensen zijn in de openbare ruimte erg op zichzelf. Wij hebben de ervaring in ons dorp dat de mensen hartelijk zijn en open staan voor contact, kopje koffie en behulpzaam zijn.
Het huis
De keuken in Zweden ziet er vrijwel hetzelfde uit als in Nederland. Er zijn alleen twee grote verschillen! Ten eerste heeft een Zweedse keuken een druiprekje boven de gootsteen. Ook in onze appartementen ligt een druiprekje in het keukenkastje met daarbij alle benodigdheden om de afwas te doen. Ten tweede wordt er in Zweden veel aandacht besteed aan recyclen. Wanneer je bij iemand thuis uitgenodigd wordt, vergeet dan niet bij binnenkomst je schoenen uit te trekken. Schoenen aanhouden wordt zeer onbeleefd gevonden. Dus wanneer je op visite gaat, geen sokken met gaten! Onze ervaring is dat inderdaad ik elk huis de schoenen worden uitgedaan. Als gast krijgen we soms sloffen of zelfs eigen gebreide sloffen aangeboden om aan te doen. Wel inleveren bij vertrek. We denken er over om ook onze gasten uitwasbare sloffen aan te bieden. Zelf loop ik op schoenen in de accommodatie vanwege goed voetbed. Maar zodra we naar buiten gaan, andere schoenen aan. Scheelt ook veel in de schoonmaak van de gangen.
Allemänsrätten
Zweden kent een heel bijzonder recht, namelijk het recht om overal in Zweden te recreëren waar je wilt. Dat recht heet Allemansrecht, oftewel Allemansrätten. En dat betekent dat het je vrij staat je tent op te zetten waar je wil, een duik te nemen in een willekeurig meertje, te gaan wandelen, paardrijden of varen waar het je mooi lijkt of bloemen, bessen of paddenstoelen te plukken uit de vrije natuur. Daarbij natuurlijk wel met respect voor de natuur en spullen van iemand anders. Sommige grill-plaatsen zijn privé-eigendom maar mogen door iedereen gebruikt worden.
Ouderschapsverlof
In Zweden hebben vrouwen èn mannen recht op een jaar ouderschapsverlof. Waar je in Nederland zestien weken verlof tegen 100 procent vergoeding van je loon hebt, is dat in Zweden toch even anders geregeld. Na de geboorte krijgt de vader direct tien dagen verlof. Daarnaast krijgen ze samen 480 dagen verlof per kind, waarvan minimaal drie maanden aaneensluitend zijn bedoeld voor de vader. Neemt de vader die dagen niet op, dan komen ze te vervallen. Je hebt tot de achtste verjaardag van je kind om deze dagen op te maken. Zweedse ouders behouden een jaar lang 80 procent van hun salaris. In sommige gevallen vult de werkgever de ouderschapsuitkering aan.
Svensson, Jonasson, Holgersson
De tijd dat alle Zweedse mensen hun achternaam eindigden met ‘-son’ is voorbij. In deze tijden van individualisering nemen steeds meer Zweden een andere naam aan, met ongewone combinaties tot gevolg. Je kunt nu mensen tegenkomen met achternamen als Hogespar of Zilverstaart. Natuurlijk zijn er ook nog steeds enorme hoeveelheden Svensson’s, Jonasson’s en Holgersson’s. Maar dat heeft ook z’n charme, toch? Het viel ons al vrij snel na onze emigratie op dat er veel -son’s wonen, ook in Hunge. Dit ontdekten we bij de brievenbussen, waar de namen op staan vermeld.
Betalen met de kaart
Cash heb je in Zweden in principe niet nodig. Zelfs in de kleinste koffiebar kan je met je kaart betalen. Voor vertrek bij de bank wel even checken dat je bankkaart ook in het buitenland werkt! Heeft ook nadelen want parkeren gaat ook via een aantal betalingssystemen. Heb je deze niet….. dan heb je een probleem. We hebben inderdaad nauwelijks cash geld bij ons. Alleen voor de collecte in de kerk. Geen collectes aan de deur tot nu toe.
Grote leegte
In Zweden wonen slechts 22.6 mensen per kilometer. Vergelijk dit met Nederland, waar gemiddeld 504 mensen wonen per vierkante kilometer! In Lapland wonen nog minder mensen, slechts 2 per vierkante kilometer. In Zweden is het niet ongebruikelijk dat je buurman 30 minuten verderop woont en je een uur onderweg bent om een broodje te halen bij de bakker. Ook als toerist wen je snel aan de Zweedse afstanden. Na een paar dagen in de wildernis is het opeens een hectische gebeurtenis om wat Zweedse dingen te halen in de supermarkt. Om aan een terugkeer naar het drukke Nederland nog maar niet te spreken. Een week geleden zijn we in Trondheim geweest. Niet eens zo heel veel auto’s maar wel de drukte van de stad, waardoor ik hoofdpijn had. Een dag Östersund, waar we dan ook druk zijn om van alles te kopen, en winkel in en winkel uit gaan, eindigt voor mij ook zeker met hoofdpijn. In Nederland had ik dit ook, dus het ligt niet aan Zweden maar het contrast is nu groter geworden. En inderdaad hoe zullen we Nederland gaan ervaren bij ons eerste bezoek?
Zweeds rood
Wie kent ze niet die warmgekleurde houten Zweedse huizen die met het veranderen van het licht telkens een andere rode uitstraling krijgen. Het woord Zweeds rood is door de hele wereld bekend en dankt zijn naam aan de eeuwenoude originele Falu Rödfärg. De traditie van Falu Rödfärg gaat zo’n 500 jaar terug in de tijd en ook tegenwoordig is het in Zweden nog steeds de vanzelfsprekende keuze voor de houten huizen, openbare gebouwen, zomerhuisjes en boothuizen, maar ook voor door architecten ontworpen gebouwen.
Falu Rödfärg is dus niet zomaar een matte houtverf, het is Zweedse culturele geschiedenis is een potje. Falu Rödfärg is de meest gebruikte en geliefde verf van Zweden. Telkens weer komt Falu Rödfärg in Zweden als beste uit de test, niet gek dus dat het in Zweden nog steeds de meest gebruikte matte houtverf is.
Op ons wensenlijstje, voorafgaande aan onze emigratie, stond een Falu rood huis. Het is geel geworden in een omgeving met veel Falu rode huizen. Daardoor valt onze accommodatie nu juist op! We zullen, zodra de appartementen klaar zijn ons richten op de buitenkant. Deze moet geverfd worden. Of het helemaal lukt om dat dit jaar te realiseren is onduidelijk. Het is een kwestie van schoonmaken, schimmel en algenvrij en dan met kwast de matte verf aanbrengen. Mei is de maand dat ze hier flinke korting geven op deze verf. De moeite waard om nog even te wachten.
Dalahäst
Het Dalapaard (dalahäst) is een uit hout vervaardigd paardje dat als symbool geldt van het landschap Dalarna in Zweden, of tegenwoordig bij uitbreiding ook van heel Zweden. Deze houten, handbeschilderde en vaak rode paardjes, zijn te koop in de meeste souveniershops.
Loppis
Niet weg te denken uit het Zweedse landschap, dan wel overal waar mensen wonen. Langs de weg staan de borden die u uitnodigen voor de rommelmarkt aan huis. Weggooien kennen de Zweden nauwelijks. In een eerder blog kun je lezen dat veel van de spullen uit het oude Bostugan (voormalige naam van onze accommodatie) naar een loppis is gegaan. Veelal zijn de loppissen open rond Pasen en in de weekenden in de zomer. Een dagje loppis hoppen is dan ook een uitje.
Lagom
Lagom betekent “precies de juiste hoeveelheid’, niet te veel, niet te weinig, maar precies genoeg. Balans dus. Deze Zweedse levensstijl laat zien hoe je meer geluk vindt in je dagelijkse leven door evenwicht. Je hebt minder stress, meer tijd voor de dingen die je leuk vindt, voldoende geld en je wilt bewuster leven. Met kleine inspanningen maak je je leven beter, groener en goedkoper. Nu de sneeuw nagenoeg weg is en onze tuin zichtbaar wordt, komen bij mij verschillende ideeën naar boven om de tuin aan te pakken. We hadden afgelopen weekend bezoek en met hen deelde ik dat ik het toegangspad graag wat strakker wilde maken. Niet doen was het advies. Het hoort zo en wanneer je het strak gaat maken, moet je het ook strak houden wat veel tijd gaat vergen. Hoe mooi natuurlijk is het nu!! Moet ik wel even mijn perfectionisme opzij zetten. Een beproeving! De werkdruk ligt hier in Zweden aanzienlijk lager dan in Nederland. Doe maar rustig aan en de pauzes zijn hier ‘heilig’. Dus… (nog) geen rechte kantjes in de tuin!
Klapperende banden
Als je wel eens in Zweden bent geweest in de winter, heb je vast wel eens verwonderd een auto nagekeken, omdat die een komisch slipgeluid maakte. Geen zorgen, er is niets kapot – afgezien van het asfalt waarschijnlijk. Bij veel auto’s zitten er spikes in het rubber. Zo hebben de auto’s meer grip bij het rijden over ijs en sneeuw. In sommige gebieden in Zweden is dit bittere ernst omdat hier geen sneeuwschuivers actief zijn. Bij extreme temperaturen grijpen de Zweden dan terug op de Dubbdäck (banden met spikes) en los grind. Ook wij hebben een auto gekocht met spikes en nu de wegen ijs- en sneeuwvrij zijn hoor je auto’s van ver aankomen. Vandaag is Willem naar Östersund geweest voor de bandenwissel. De winterbanden in de auto meegenomen en liggen opgeslagen in de schuur. November mogen deze weer onder de auto. Maar hiervoor gaan we niet naar Östersund, zo’n 80 km bij ons vandaan maar gaan we naar Bräcke, 25 km verderop.
